“…Kỳ vọng về sự phát triển mạnh mẽ của ngành kiểm toán độc lập, ngang tầm với các nước trong khu vực sau khi Luật kiểm toán độc lập đi vào cuộc sống…”
Phỏng vấn PGS.TS Đặng Thái Hùng – Phó Vụ trưởng phụ trách Vụ Chế độ Kế toán và kiểm toán - Bộ Tài chính (*)  |
Ông Đặng Thái Hùng |
Tạp chí kế toán: Thưa ông, được biết, trong năm 2010, dự thảo Luật Kiểm toán độc lập (KTĐL) sẽ được trình Quốc hội cho ý kiến. Xin ông giới thiệu sơ bộ về bản dự thảo này?
PGS.TS Đặng Thái Hùng: Theo chương trình xây dựng pháp luật, dự thảo Luật KTĐL sẽ trình Chính phủ xem xét vào tháng 4/2010 và trình Quốc hội thảo luận tại kỳ họp tháng 10/2010 và nếu thuận lợi sẽ được thông qua vào kỳ họp Quốc hội tháng 5 năm 2011. Bản dự thảo hiện nay được coi là dự thảo lần 1 của Bộ Tài chính (trên cơ sở dự thảo lần 8 của Ban soạn thảo đã được chỉnh sửa sau khi Bộ trưởng và tập thể lãnh đạo Bộ Tài chính cho ý kiến).
Dự thảo này hướng vào việc đáp ứng được 3 mục tiêu, yêu cầu. Một là, nâng cao hiệu lực pháp lý và hiệu quả quản lý nhà nước về hoạt động KTĐL trong nền kinh tế quốc dân. Hai là, quy định rõ (ở tầm Luật) các quyền, nghĩa vụ và trách nhiệm của các đối tượng thuộc phạm vi điều chỉnh của Luật như kiểm toán viên (KTV), doanh nghiệp kiểm toán (DNKT), đơn vị được kiểm toán …v.v. Ba là, tăng cường mở rộng) phạm vi các đối tượng kiểm toán theo luật định.
Dự thảo gồm 8 chương với 85 Điều: Chương 1- Những quy định chung gồm 12 Điều, quy định những vấn đề có tính chất nguyên tắc chung, chi phối toàn bộ nội dung của Luật. Chương 2- KTV hành nghề, trợ lý kiểm toán gồm 10 Điều, quy định cụ thể các vấn đề liên quan đến trợ lý kiểm toán, KTV. Chương 3- DNKT gồm 31 Điều quy định cụ thể các nội dung liên quan đến DNKT. Chương 4- Quyền và nghĩa vụ của đơn vị được kiểm toán gồm 3 Điều, quy định đơn vị được kiểm toán thuộc đối tượng bắt buộc hoặc tự nguyện. Chương 5- Hoạt động hành nghề KTĐL gồm 5 mục với 15 Điều, quy định về hoạt động hành nghề của DNKT. Chương 6- Các quy định đối với kiểm toán BCTC của đơn vị có lợi ích công chúng gồm 6 Điều, quy định bổ sung đối với kiểm toán BCTC của các đơn vị có lợi ích công chúng. Chương 7- Thanh tra, xử lý vi phạm, giải quyết tranh chấp, khiếu nại, tố cáo và bồi thường thiệt hại gồm 3 mục với 15 Điều. Chương 8- Điều khoản thi hành gồm 2 Điều, quy định về hiệu lực thi hành; quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành.
Tạp chí kế toán: Thưa ông, trong quá trình soạn thảo, quy trình lấy ý kiến đóng góp của các đối tượng điều chỉnh trong Luật được tiến hành như thế nào để đảm bảo Luật khi được ban hành sẽ bám sát thực tiễn hoạt động KTĐL và tạo điều kiện cho các đối tượng cạnh tranh bình đẳng?
PGS.TS Đặng Thái Hùng: Trong quá trình soạn thảo Luật KTĐL, Ban soạn thảo ngoài việc tuân thủ quy trình chung có lưu ý cả những tính đặc thù của lĩnh vực KTĐL. Quy trình soạn thảo và lấy ý kiến đóng góp của các đối tượng được điều chỉnh có thể quy về sáu bước như sau:
Bước 1: Ban soạn thảo (với đầy đủ các thành phần liên quan) tiến hành dự thảo Luật, tổ chức thảo luận trong Ban soạn thảo kết hợp tổ chức trao đổi lấy ý kiến hợp tổ chức trao đổi lấy ý kiến các bên có liên quan;
Bước 2: Báo cáo tập thể lãnh đạo Bộ Tài chính xin ý kiến chỉ đạo những quan điểm tư tưởng và hướng soạn thảo;
Bước 3: Gửi dự thảo xin ý kiến tham gia và tổ chức hội thảo mở rộng theo từng nhóm đơn vị có liên quan như khối Bộ, ngành, cơ quan nhà nước; khối các DNKT và các đơn vị được kiểm toán; khối các cơ quan quản lý, nghiên cứu, đào tạo;… trong đó, đặc biệt là thông qua các hội nghề nghiệp (VAA, VACPA) để tổ chức lấy ý kiến rộng rãi các DNKT, đảm bảo đủ đại diện các DNKT có quy mô khác nhau, loại doanh nghiệp (DN) khác nhau (công ty TNHH; công ty hợp danh; DN tư nhân; DN theo Luật Đầu tư nước ngoài tại Việt Nam. Đối với khối các đơn vị được kiểm toán, cũng tổ chức hội thảo lấy ý kiến tham gia của đầy đủ các đối tượng có liên quan (đối tượng bắt buộc và khuyên khích kiểm toán; DN có quy mô, sở hữu, lĩnh vực hoạt động khác nhau; đặc biệt là các DN đã niêm yết trên thị trường chứng khoán, các đơn vị có lợi ích công chúng);
Bước 4: Tập hợp ý kiến tham gia để tiếp tục hoàn thiện dự thảo;
Bước 5: Tiếp tục xin ý kiến đối với các vấn đề, nội dung cần làm sáng tỏ hơn;
Bước 6: Lấy ý kiến thẩm định trình Chính phủ, Quốc hội.
Tạp chí kế toán: So với các văn bản dưới Luật (Nghị định của Chính phủ về KTĐL) đã ban hành trước đây, bản dự thảo này có những quy định mới gì?
PGS.TS Đặng Thái Hùng: So với nội dung của các Nghị định của Chính phủ về KTĐL hiện hành, dự thảo Luật đã có sự bổ sung một số nội dung mới, như: Quy định việc cấp, đình chỉ giấy phép thành lập, hoạt động của DNKT và chứng chỉ KTV do Bộ Tài chính đản nhận nhằm đảm bảo quản lý chặt chẽ, phù hợp với loại hình DN có điều kiện này, tương tự như DN chứng khoán, DN bảo hiểm; Quy định tiêu chuẩn, quy định vốn tối thiểu của DNKT; Quy định kiểm toán báo cáo tài chính các đơn vị có lợi ích công chúng; Bổ sung đối tượng thuộc diện kiểm toán bắt buộc; Quy định về hoạt động kiểm toán có yếu tố nước ngoài; Quy định về thanh tra, xử phạt, giải quyết tranh chấp,…
Tạp chí kế toán: Được biết, dự thảo Luật KTĐL gần đây nhất có quy định về điều kiện thành lập DNKT, trong đó, phải có ít nhất năm người có chứng chỉ KTV, bao gồm cả giám đốc (hoặc tổng giám đốc) và Chủ tịch Hội đồng thành viên. So với quy định trước đây ít nhất có ba người có chứng chỉ KTV), quy định tại dự thảo này gây nên quan ngại về việc sẽ hạn chế các DNKT có quy mô nhỏ, tạo ưu thế cạnh tranh cho các DN có quy mô lớn trong khi Việt Nam hiện chỉ có chưa đến 2.000 người có chứng chỉ KTV và nhu cầu dịch vụ KTĐL ngày càng lớn. Ông giải thích thế nào về sự thay đổi (nâng cao) tiêu chuẩn thành lập DNKT này?
PGS.TS Đặng Thái Hùng: Việc quy định quy mô DNKT tối thiểu có 5 KTV là phù hợp với thông lệ của nhiều nước trên thế giới. Quy định này đảm bảo cho DNKT có đủ lực lượng tối thiểu để quản lý, điều hành, phê duyệt báo cáo kiểm toán và thực thi công việc kiểm toán. Khi nghiên cứu, xây dựng, ban hành Nghị định 105/2004/NĐ-CP về KTĐL (văn bản pháp lý cao nhất hiện hành về KTĐL) cũng đã tính đến vấn đề này, song do cần có thời gian hoàn thiện các điều kiện thực hiện (như tăng số lượng KTV có chứng chỉ; nâng cao trình độ quản lý, thực hiện kiểm toán,…) nên ở thời điểm đó chưa quy định như vậy. Hơn nữa, vì đây là văn bản Luật nên phải đảm bảo quy định mang tính ổn định lâu dài. Sau khi Luật được ban hành, công bố, có hiệu lực thi hành, sẽ xem xét cụ thể sẽ quy định một khoảng thời gian cần thiết cho việc chuyển đổi.
Tạp chí kế toán: Trong dự thảo Luật KTĐL, Nhà nước vẫn đảm nhiệm hầu hết các công việc đăng ký và quản lý hành nghề KTĐL, hội nghề nghiệp chủ yếu có vai trò cập nhật kiến thức, nâng cao trình độ, đạo đức của KTV hành nghề, giám sát và giúp đỡ hội viên hành nghề theo đúng quy định của pháp luật… Trong khi, theo thông lệ quốc tế, việc quản lý và đăng ký hành nghề kế toán, kiểm toán do hội nghề nghiệp đảm nhiệm. Liệu với quy định như vậy, Nhà nước có “bao sân” quá lớn đối với việc quản lý hành nghề KTĐL không?
PGS.TS Đặng Thái Hùng: Quan điểm chỉ đạo là trách nhiệm quản lý nhà nước là toàn diện và đầy đủ mọi mặt hoạt động trong lĩnh vực KTĐL. Tuy nhiên, do đặc thù hoạt động nghề nghiệp trong một số lĩnh vực (trong đó có KTĐL) thì một số công việc nếu giao cho tổ chức nghề nghiệp quản lý và thực hiện sẽ phù hợp, thuận lợi và hiệu quả hơn. Tuy nhiên, việc uỷ quyền những công việc gì sẽ tuỳ thuộc vào khả năng (nối dài cánh tay quản lý của Nhà nước) của Tổ chức nghề nghiệp trong từng giai đoạn cụ thể.
Tạp chí kế toán: Ở vị trí đại diện cơ quan quản lý nhà nước về lĩnh vực KTĐL, cơ quan soạn thảo Luật KTĐL, ông kỳ vọng gì khi Luật KTĐL đi vào cuộc sống?
PGS.TS Đặng Thái Hùng: Hoạt động KTĐL ở Việt Nam đã có quá trình 18 năm hình thành và phát triển, một quãng thời gian chưa hẳn là dài so với các nước có nền kinh tế thị trường phát triển song cũng đã hội đủ các yếu tố để đánh giá, xem xét cho việc xây dựng, hình thành Luật KTĐL. Với những quy định điều chỉnh hoạt động KTĐL trong nền kinh tế thị trường ở tầng pháp lý cao nhất và đầy đủ, phù hợp nhất. Hơn nữa, mức độ hội nhập trong lĩnh vực KTĐL ở Việt Nam với quốc tế cũng đã dần tới mức hoàn thiện.
Vì những lý do đó, tôi cũng như những người quan tâm đến ngành KTĐL của Việt Nam có quyền kỳ vọng về sự phát triển ổn định, vững chắc, mạnh mẽ của ngành KTĐL ngang tầm với các nước trong khu vực và trên thế giới trong một ngày không xa sau khi Luật KTĐL đi vào cuộc sống.
(*) Ông Đặng Thái Hùng đã chính thức được bổ nhiệm Vụ trưởng Vụ Chế độ Kế toán và Kiểm toán Bộ Tài chính từ 10/02/2010 (BBT)
Theo Tạp Chí Kế Toán